Zeg je Fins Lapland, dan zie je winterse landschappen voor je. Maar wist je dat dit stukje Finland boven de Poolcirkel in de herfst ook de moeite waard is? Dan is het ruska, oftewel herfst, maar wel op z’n Fins. Met kleurexplosies op het land en in de lucht. In de herfst komen aurora en ruska samen in het hoge noorden van Europa.

Tijdens ruska (herfst), kleurt niet alleen het land, maar ook de lucht.

We waren al eens eerder in Fins Lapland. In de winter. Dan is Europa op en boven de Poolcirkel een oneindig wit landschap met besneeuwde boomtoppen. Een witte deken in een donkere wereld, want de zon komt hier in de wintermaanden niet of nauwelijks boven de horizon. Een wereld die bewoners elders op de wereld niet kennen. En precies daarom een magische aantrekkingskracht heeft op bezoekers die hier met husky’s, rendieren of sneeuwscooters op pad gaan.

Kom terug tijdens ruska

In de winter kun je ook in Fins Lapland gaan skiën, langlaufen en sneeuwschoenwandelen. Met als bonus een nacht vol Noorderlichtspektakel. Áls je geluk hebt. Dat hadden wij niet. Bewolking en sneeuwbuien maakten het donker van Fins Lapland nog wat donkerder, de aurora borealis liet zich niet zien. ‘Goede reden om nog eens terug te komen’, werd ons toen verteld. ‘Kom dan tijdens de ruska’, voegden ze eraan toe. En dat deden we!

We zijn teruggegaan naar het hoge noorden van Europa. In de herfst, zonder sneeuw. We komen er al snel achter wat de Finnen met ruska bedoelen. Het is meer dan zomaar wat verkleurde bomen en struiken vol kleurrijke bessen. Het is ook het besef dat er nog licht is. Nog wel. Want elke dag laat de zon zich 15 minuten minder zien. De winter en de daarbij behorende donkerte dendert dichterbij.

Voordat het winter is, genieten de Finnen. Van het licht. Van de kleuren. Van de geuren. Van de oogst. Van de rust. Dat is ruska.

Na de ruska komt de winter en daarmee de toerist. Het is daarom ook de tijd van de voorbereidingen voor de winter. Want dát is het hoogseizoen als het om toerisme gaat.

Korstmos voor de rendieren

In een groen veld, omzoomd door witte berken met gele bladeren en hoge dennenbomen, voedert Juho in de late herfstzon een paar van zijn rendieren met vers geplukt korstmos. Al vierhonderd jaar houdt zijn familie deze kuddedieren in de omgeving van Rovaniemi. Voornamelijk voor het vlees, maar omdat dat alleen niet meer voldoende is om rond te komen, worden de viervoeters ‘s winters ingezet om toeristen rond te rijden. In de zomer lopen de rendieren vrij rond. In de herfst worden langzaam maar zeker worden de dieren teruggehaald naar de Sieriporo-boerderij.

Juho met zijn rendieren. Korstmos is een traktatie voor deze dieren.

Dankzij gps in een halsband kan Juho precies zien waar zijn dieren zijn. En anders herkent hij ze aan de speciale ‘knip’ in de oren. Elke rendierhouder heeft zijn eigen ‘oormerk’ en Juho kreeg de zijne toen hij een paar maanden oud was, net zoals zijn vader, grootvader en voorvaders. Zijn eerste rendier kreeg hij als kind. “Ik droomde er altijd van om net als mijn vader en opa rendieren te houden. Ik heb die droom waargemaakt”, vertelt de 19-jarige Fin.

Uitstervend ambacht: rendierhouder

Hij is een van de weinige jongeren die in de voetsporen van zijn ouders stapt. “Het leven van een rendierhouder is prachtig, maar zwaar. Niet iedereen heeft daar zin in. Het beroep en ambacht is daardoor langzaam aan het uitsterven. Maar ik hou ervan, het is mijn levensdoel.’’ Een deel van zijn rendieren wordt klaargestoomd voor een carrière in de toerismebranche. “Het zijn halfwilde dieren, dus die zet je niet zomaar voor een slee. We zijn zo’n vijf jaar bezig door middel van een systematische opbouw een rendier voor te bereiden”, vertelt Juho.

Ondertussen lopen er tal van rendieren om hem heen, hun enkels klikklakken. “Het geklik is een manier van communiceren binnen de kudde”, verklaart Juho. “Snelle klikklaks duiden namelijk op gevaar. Dan moeten ze rennen. Er leven in de bossen ook beren, wolven en veelvraten, natuurlijke vijanden van rendieren.” Terwijl de dieren rustig klikklakkend het korstmos verorberen, nemen wij afscheid van Juho en gaan op weg naar andere dieren die zich voorbereiden op de winter: husky’s.

Ruska: trainingsseizoen voor husky’s

Betty Maly is manager van de Bearhill Husky Tours, diep verscholen in de bossen bij Rovaniemi. “Normaal gesproken zouden we allang met de honden aan het trainen en voorbereiden zijn, maar het is afgelopen zomer veel te warm geweest en ook nu, tijdens de ruska, is de temperatuur nog te hoog voor deze honden”, vertelt ze. “Hun welzijn staat bij ons voorop, dus we gaan geen dingen doen die niet goed voor ze zijn.”

Betty Maly van Bearhill Husky Tours, een bedrijf met een groen keurmerk.

Straks, als het weer het toelaat, gaat er weer stevig getraind worden, zodat de husky’s klaar zijn voor de winterse sledetochten, safari’s en expedities met toeristen. Ondertussen mogen ze zich elke dag even uitleven in het losloopgebied of gaan ze met begeleiders op pad door de bossen. “Het is niet alleen gezellig en leerzaam maar ook belangrijk dat de honden in beweging blijven en hun energie kwijt kunnen.”

Boek een groene husky-tocht

De Bearhill Husky Kennel heeft een aantal ‘groene’ keurmerken, zoal Green Activities en Sustainable Travel Finland. Dat is belangrijk, aldus Betty: “Als je een huskytocht boekt bij een bedrijf met deze labels, dan betaal je misschien wel iets meer, maar dan weet je als consument ook dat ze duurzaam en diervriendelijk werken. De honden worden goed verzorgd, hebben goede huisvesting en worden met liefde behandeld”. Dat zien we als we over het terrein rondgeleid worden. Hoogtepunt is een bezoekje aan de kraamkamer, waar de puppy’s vrolijk rondhuppelen en geknuffeld mogen worden. Ook fijn om te horen dat husky’s na hun ‘pensioen’ worden geherhuisvest bij particulieren zodat ze nog van een mooie oude dag genieten.

Bomen knuffelen in het Ruska-seizoen

De volgende dag rijden we door de kleurrijke bossen van Rovaniemi naar skigebied Levi, dat z’n 200 kilometer boven de Poolcirkel ligt. We brengen een bezoek aan een Nederlander die zijn hart en ziel verloren heeft aan Fins Lapland.

Zo’n achttien jaar geleden vestigde Steffan Wunderink zich in de plaats waar zijn Finse vrouw Riitta vandaan komt: Sirkka, vlakbij Levi. In 2015 richtten ze HaliPuu op, een familiebedrijf waar het bos, dat al generaties in het bezit is van Riitta’s familie, centraal staat. “We laten toeristen zien hoe mooi, kwetsbaar en belangrijk deze groene long van Finland is. Tegelijkertijd willen we geld verdienen en dat doen we door allerlei activiteiten te organiseren, van boomknuffelen tot ‘arctisch cocoonen’.”

Campfire Barista in Finland

Steffan ontwikkelde zich daarnaast tot een ware baristakoning. Hij brouwt koffie op open vuur en verkoopt in de winter onder de naam Campfire Barista zijn prijswinnende lattes, cappuccino’s en espresso’s  – met eigen bos-siroop – vanuit zijn mobiele ‘koffieslee’ in het centrum van Levi. “Weer ’s wat anders dan de gebruikelijke warme bessensap, zalmsoep en worst.”

Steffan Wunderink van HaliPuu is ook ‘campfire barista’.

Nu, tijdens ruska, brouwt hij zijn koffie op een kampvuur midden in het bos en klopt zijn melk met een oude frituurschep, net als zijn oma vroeger. “Dat geeft het mooiste schuim.” Na een boomknuffelsessie en een half uurtje wiegen in een hangmat zitten we rondom het vuur en drinken de lekkerste chai latte ooit. “Het bos zorgt ervoor dat je stress vermindert en je je meer verbonden voelt met de natuur”, vertelt Riitta. We voelen ons inderdaad anders. Lichter. Opgewekter.

Steffan maakt zijn koffie boven een kampvuur, midden in de bossen van Levi, Finland.

Ruska en Aurora komen samen

Met een grote glimlach rijden we terug naar ‘onze’ iglo* waar we de nacht doorbrengen. Tijd voor de grande finale. Dit keer hebben we wel geluk. De donkere hemel trakteert ons op een fenomenale lichtshow waarbij alle kleuren van de regenboog de revue passeren. Dan weer links, dan weer rechts, dan weer recht boven ons. Vertraagd vuurwerk zonder geluid. Het noorderlicht, de aurora borealis. Een kleurexplosie in slow motion. Ook dat is ruska.

* Benieuwd waar we hebben overnacht? Lees hier waarom slapen in deze iglo een uitdaging is. 

Doen tijdens ruska – Tips! 

Tijdens ruska – dus in de herfst –  kun je in Fins Lapland activiteiten doen die ’s winters lastiger zijn, omdat er dan meters sneeuw kan liggen en de rivieren en meren bevroren zijn.

• Hiken naar de Särkitunturi in Nationaal Park Pallas Yllästunturi – een onaards mooi landschap door bos en kale hoogvlaktes. Langs de route warm je je op in een kota waar het vuur brandt en locals hun worstjes en broodjes roosteren.

• Aurora floating met Safarartica in het donker in een drijfpak dobberen op een oneindig diep meer terwijl boven je de sterrenhemel prijkt en met een beetje geluk de aurora borealis (het Noorderlicht) zich laat zien.
• Kanoën over de langste rivier van Fins Lapland: de Ounasjoki. Ga je met een gids van Polar Star Travel, dan stop je halverwege op een zandbank, wordt een kampvuurtje gestookt waar worstjes of marshmellows op geroosterd worden.

• Voor kunst- en cultuurliefhebbers is een bezoek aan Arktikum in Rovaniemi een aanrader. Hier ontdek je onder meer alles over de geschiedenis van Finland en de Sami-cultuur. In Kittilä staat het Särestöniemi Museum, een eerbetoon aan een van de belangrijkste kunstschilders van Finland, Reidar Särestöniemi.

LEESTIP

Het zuiden van Finland is ook een bezoek waard!