Formentera: geen hoogbouw, geen clubscene en geen reclameborden langs de weg. Er is zelfs geen vliegveld. De enige manier om er te komen is per boot. Dit is de plek voor rustzoekers en liefhebbers van natuur en hippiemarkten. Formentera is een eiland voor fijnproevers. 

Gids Rocio houdt liefdevol wat droge, bruine, pluizige takjes in haar handen. Het ligt in grote hoeveelheden op de stranden van Formentera. “Dit is ons kostbaarste bezit”, vertelt ze. “Dankzij deze plant is onze zee zo oogverblindend blauw en het water zo schoon”. Posidonia Oceanica groeit in grote hoeveelheden rondom het Spaanse hippie-eiland en zuivert het water. “Een klein wonder der natuur”, glimlacht de zongebruinde Spaanse.

Net de Cariben

We lopen over het strand waar een bruine band van aangespoeld posidonia ligt. Het zeewater is kraakhelder, de kleur een mengelmoes van hemelsblauw, azuurblauw, turquoiseblauw en smaragdblauw. Alsof er een enorme polaroidfilter boven het eiland hangt, zo intens is de kleurervaring. Zand, rotsen en posidonia vormen het palet van dit stukje Middellandse Zee. Samen met de aangename temperatuur, mooie stranden en kraakhelder water waan je je in de Cariben. Maar dan een stuk dichterbij, in de Middellandse Zee. Hoewel er rond Formentera de grootste hoeveelheid posidonia ter wereld ligt, onder meer een enorm veld op de zeebodem tussen Ibiza en Formentera, is het kwetsbaar.

Harpmuziek voor dolfijnen

“Waren het vroeger piraten die de schatten van Formentera roofden, tegenwoordig moeten we onze kostbaarheden beschermen tegen toeristen en bootjesmensen”, Rocio kijkt er bedenkelijk bij. Het gras werd als souvenir meegenomen, boten gooiden hun anker erin uit en was het regelmatig bijvangst van vissers. Dat kan niet meer sinds het UNESCO Werelderfgoed is. “En dat is maar goed ook, want behalve dat dit gras het zeewater zuivert, produceert het ook nog eens voor een megahoeveelheid zuurstof”, legt Rocio uit. “Per vierkante meter zo’n tien keer zo veel als een tropisch regenwoud. Belangrijk dus dat dit kleine wonder der natuur beschermd wordt.”

Rocio geniet zelf regelmatig op haar kleine zeilboot van de schone, blauwe zee. “Op sommige plekken is het water zo helder, dat je tientallen meters zicht hebt”. Het liefst dobbert ze in alle rust op de golven: “Dan zet ik zachtjes harpmuziek op, daar komen de dolfijnen op af. Om me heen de azuurblauwe zee, dolfijnen die meezwemmen, mooier kan haast niet”.

Puur Formentera

Op Formentera kom je niet zomaar. De enige manier om er te komen is per boot, vanaf het buureiland Ibiza. Hoewel het maar een half uur varen is, is het ver genoeg om grote toeristenmassa’s weg te houden. “Ibiza is een prachtig eiland, maar Formentera is zoveel puurder en een stuk rustiger”, aldus Monica, een Nederlandse toeriste die beide eilanden heeft bezocht. Er zijn zo’n twintig hotels en daar blijft het bij, meer kunnen en willen de twaalfduizend eilandbewoners niet hebben. Met zo’n vijfduizend dagtoeristen vanaf Ibiza is het in de maanden juli en augustus best druk op het kleinste bewoonde eiland van de Balearen.

Populaire ankerplek

Ook het aantal jachten en zeilschepen dat voor de kust voor anker gaat, liegt er niet om: soms liggen er wel duizend boten. Ook die ‘wildgroei’ gaat aan banden worden gelegd, vanaf 2020 wordt er een maximum aantal boten ingesteld. “We willen geen skyline aan hotels en ook niet aan boten”, aldus Rocia. “Wil je echt van Formentera genieten, kom dan in mei, juni of september”, raadt gids Rocia aan. “Met een beetje geluk zie je dan ook dolfijnen”.

Hippie-eiland

Formentera werd in de zestiger jaren ontdekt door de hippies en die hippie-chic-sfeer vind je nog steeds, zoals in de straten van de hoofd’stad’ Sant Francesc Xavier, de artistieke woensdagmarkt in El Pilar de la Mola, luxe strandtenten als Chezz Gerdi en kleine chiringuitos zoals Piratabus, waar ze mochitos voor je mixen in de buitenlucht.

De vroegere hippies brachten yoga, tai-chi, geestverruimende middelen én Méhari’s met zich mee. Die grappige terreinautootjes met hun karakteristieke tweecilindergeluid zie je nog opvallend veel rijden op Formentera. De zestiger jaren variant én de nieuwe, de elektrische. Citroën introduceerde deze e-Méhari in 2016 op de plek waar de grootste concentratie oudjes nog rondrijdt: Formentera.

Vrij leven op Formentera

Die hippies kwamen niet zonder reden naar Formentera. Tot de jaren zestig was het een arm en geïsoleerd eiland, met zo’n twaalfhonderd inwoners, vertelt gids Carlos (49) terwijl hij bij een bakker in Sant Francesc Xavier een flao* besteld. “Er was ook geen politie, dus geen controle. Niemand, ook de overheid niet, was geïnteresseerd in de Balearen. Je kon hier dus vrij en goedkoop leven. Die leefstijl sprak de hippies aan”. Carlos is geboren en getogen op het eiland: “We waren arm maar dat voelde je als kind niet zo. Ik had twee paar schoenen, een paar sandalen voor de zomer en een paar dichte schoenen voor de winter. Ik was elf toen ik voor het eerst Adidasschoenen zag”. De inwoners van het eiland leefden hier vroeger geïsoleerd, er waren geen ferry’s, alleen eigen bootjes, maar daar kon je met ruige zee niet mee oversteken naar Ibiza.

Terug naar de basis

Daar kwam later verandering in en met de komst van een veerbootverbinding kwamen de eerste toeristen ook naar Formentera. En konden jongemannen als Carlos aan het werk op Ibiza. Tot 2015 was hij daar manager van een groot hotel. “Totale gekte. Ik werkte non stop, tien uur per dag. Ik at slecht, sliep nauwelijks en werd omringd door mensen die dronken of stoned waren”. De stress werd zo groot dat Carlos om gezondheidsredenen stopte met zijn goedbetaalde baan. Na een sabbatical van een jaar is hij gids op zijn geboorte-eiland geworden. “Terug naar mijn basis, hier voel ik me thuis. De sfeer op Formentera is zoveel anders, zoveel relaxter dan op Ibiza. Net als de hippies van vroeger ervaar ik hier een vrij leven en ben ik een gelukkig man, dat zie je aan mijn gezicht”, vertelt hij met een stralende lach terwijl hij een hap van zijn flao neemt.

Onbewoond eiland

Formentera is niet groot. Het is met zijn 83 vierkante kilometer – formaat Terschelling – zelfs het kleinste bewoonde eiland van de Baléaren. Er zijn nog kleinere eilandjes, zoals het onbewoonde S’Espalmador, dat iets ten noorden van Formentera ligt. We stappen vanuit de haven La Savina op een llaüt, een traditionele, mediterrane boot. Met de warme wind in de haren brengt schipper Paul ons naar dit paradijsje waar niks te doen is. Geen strandtenten, geen bars, geen ligbedjes, geen parasols, geen haventje.

Zon, wind, zee en strand in pure vorm

Om er te komen moet je een stukje vanaf de boot door het water baden of  je klautert via een soort trappetje naar het strand. Hier ervaar je zon, wind, zee en strand in de puurste vorm. We laten alleen onze voetsporen achter die al snel door de branding worden opgeslokt. Na een paar uur zetten we weer voet aan wal van Formentera. Het eiland mag dan klein zijn, om alles te bekijken en op de mooie stranden te komen, heb je toch vervoer nodig. Dat hoeft niet een auto te zijn, op diverse plekken zijn scooters en fietsen te huur. Of je boekt een paard. En anders pak je de bus of doe je je duim omhoog. Helemaal hippie-style.

*Flao is een lokale lekkernij, een soort cheesecake met munt.

Facts & tips

De ferry van Trasmapi vaart tussen Ibiza en Formentera.

Hotels die aanbevelingswaardig zijn en waar je prima kunt eten

• Hotel Saona – in 1954 het eerste hotel van Formentera en nog steeds in handen van dezelfde familie Ferer.
• Hotel Casbah – klein hotel met kamers in originele Formenterastijl omringd door een prachtige tuin

Lunchen

• Can Rafalet – restaurant op de rotsen met uitzicht op zee
• Sa Platgeta – traditioneel restaurant met authentieke gerechten

Doen
Wandelen naar de zonsondergang
In het zuidwestelijke punt van Formentera ligt Cap de Barbària, waar je prachtige natuurwandelingen kunt maken en van de zonsondergang kunt genieten. Het uiteinde van Es Cap is rotsachtige en droog, met lage struiken van rozemarijn, venkel en tijm. De vuurtoren is beroemd van Julio Medem’s film ‘Lucía y el sexo’.

Loungen aan het strand
Chezz Gerdi in Es Pujols – Pal aan zee, met loungebanken aan de flanken en lange eettafels onder zandkleurige parasols. Hippe muziek, dito bohemians, een cocktailbar en houtovenpizza’s, sushi en vegetarische schotels op de kaart. Het rode volkswagenbusje bij het restaurant met groot ‘Formentera’ erop is waarschijnlijk het meest gefotografeerde busje van het eiland.

Mojito’s drinken
Op Formentera staan veel ‘chiringuito’s, ofwel strandbars. Piratabus staat er sinds de jaren 70 en volgens de Duitse eigenaar komen op deze plek in het hoogseizoen honderden mensen bijeen om met z’n allen naar de zonsondergang te kijken en mojito’s – met alleen de beste rum – te drinken.

En verder….

• Shoppen bij de vele boetiekjes in de hoofdstad Sant Fransesc Xavier.
• Op woensdag- of zondagmiddag de hippiemarkt La Mola bij El Pilar de la Mola.
• Breng een bezoek aan wijngaard Terramoll.
• Wandel door de natuur van Formentera met een gids van Walking Formentera.
• Maak een boottocht naar S’Espalmador met Sabarcade Formentera.

Formentera

• Spaans eiland, onderdeel van de Balearen
• Ligging: Middellandse Zee
• Grootte: 83 km2
• Taal: Spaans, Catalaans
• Valuta: euro
• Hoe kom je er: vliegen naar Ibiza (2.15 uur), met de boot van Ibiza naar Formentera (30 minuten).
• Beste reistijd: voorjaar en najaar – in de maanden juli en augustus is het vaak erg druk op Formentera, onder meer met daggasten van Ibiza en bootjesmensen

Vrije geest waart nog steeds rond op Formentera

Tot de jaren 50 was Formentera een geïsoleerd eiland. Sindsdien varen veerboten vanuit Ibiza en kwamen ook de eerste hippies naar het eiland; veelal Amerikaanse dienstweigeraars die de Vietnamoorlog ontvluchtten, op zoek naar afgelegen oorden waar ze de autoriteiten niet hoefden te vrezen. Ze deden aan meditatie, nudisme en experimenteerden met medicinale kruiden en drugs. Deze vrije geest waart hier nog steeds rond. Wel veranderd is het inwonersaantal; twintig jaar waren het er 1.200, inmiddels zijn dat er 12.000.

Daarnaast bezoeken jaarlijks zo’n half miljoen toeristen Formentera. Toch weten ze op het kleine eiland het toerisme aardig in de hand te houden en de ruige natuur te beschermen. Elektrische auto’s en scooters krijgen een voorkeursbehandeling, er geldt een bouwstop voor nieuwe hotels, kamperen is niet toegestaan en ook de dagen dat een jacht – met voornamelijk dagjesmensen uit Ibiza – voor anker mag liggen is beperkt.