Het eiland Madeira ziet eruit alsof het zo uit zee gerezen is. En dat is feitelijk ook zo. Het Portugese eiland in de Atlantische Oceaan werd miljoenen jaren geleden uit lava gevormd. Daarna ontstond op de vruchtbare grond langzaam maar een zeker het bloemrijke Madeira wat wij kennen. Maar eigenlijk is het dus een vulkaan – een dode, dat wel – vermomd als groen eiland.

Wonen op een krater

Of ik nu in het noorden, oosten, zuiden of westen van het eiland ben: overal zie ik de resultaten van de ‘bouwactiviteiten’ van moeder aarde. Het is vooral de afwisseling in het landschap die indruk op mij maakt. Hoge bergen, diepe valleien, steile rotswanden, grillige basaltformaties en her en daar vulkaan’bommen’, enorme rotsblokken die tijdens een eruptie naar buiten werden geslingerd. En het een nog fotogenieker dan het andere. Ook zijn er twee Arco’s op het eiland. Zo op het eerste gezicht twee gewone dorpen. Maar beide gebouwd op een halve krater, de andere helft is in zee verdwenen. Lijkt me toch bijzonder, wonen op een vulkaan.

Tunnels van lava

Van het zwart van het basalt en het bruinrood van de lava is tegenwoordig niet veel meer te zien. Het vulkaaneiland is grotendeels bedekt door bebouwing en heel veel bomen, struiken, planten en bloemen. Want niks zo vruchtbaar als vulkanisch gesteente. Zelfs in de ondergrondse lavatunnels bij São Vicente zie ik varens groeien. De sporen worden meegenomen met het regenwater dat langzaam door de bergen naar beneden sijpelt. De lichtbronnen in de tunnels – zodat wij ook iets zien in de imposante kanalen waar ooit de lava zich een weg doorheen baande – zorgen voor de fotosynthese. De plantjes lijken op een zacht bedje van modder te gedijen, maar ik kom er al snel achter dat dat niet het geval is. Het lavabed, de ‘scorria’, is keihard en ruikt bekend: naar potgrond.

Geurende bomen op Madeira

Heel anders ruikt het boven de grond. Dat komt niet alleen door de vele bloemen, ook de talloze laurierbomen die op Madeira staan, doen mijn neus aangenaam prikkelen. Bij Santana, een dorp aan de noordkust van het eiland waar nog authentieke huisjes met rieten daken staan, is de geur misschien wel op zijn sterkst. Hier vind je namelijk een heel bos met Laurissilva. En dat is zo bijzonder, dat het in 1999 tot Werelderfgoed werd benoemd. Bomen zijn altijd al kenmerkend voor Madeira geweest. Toen de Portugezen het onbewoonde eiland in 1419 ontdekten, noemden ze het eiland ‘houteiland’. Toen groeide de Laurissilva overigens nog niet op het eiland, die werd later geïntroduceerd. Het hout van deze boom werd lang gebruikt om huizen te verwarmen en op te koken.

Madeira: vier seizoenen op 1 dag

Je zou misschien zeggen: een vulkaaneiland. Saai. Eentoning. Niks is minder waar. Madeira is een en al afwisseling. Het eiland heeft tientallen microklimaten en soms vier seizoenen op één dag. De eerste Portugezen kwamen er ook al snel achter dat het noorden en zuiden van het eiland totaal van elkaar verschillen. De noordkant ligt vaak in de mist en is nat, de zuidkant juist droog. Ze bedachten een systeem om de droge zuidkant van water van de noordkant te voorzien. Vanuit diverse bronnen legden ze een netwerk van een soort bovengrondse waterleiding aan: levada’s. Dat netwerk bestaat nog steeds én functioneert ook nog steeds. Het is honderden kilometers lang.

Paardenbloemboom

Pal naast deze waterwegen liggen paden waar we samen met andere sportieve wandelaars en natuurliefhebbers gaan wandelen. We lopen dwars door de natuur en komen langs ruisende watervallen en zeldzame planten en struiken. Zoals de ‘old man’s beard’, een ‘langharig’ gewas dat alleen in schone lucht gedijt en een mengvorm is tussen schimmel en plant. Ook zien we een uit de kluit gewassen paardenbloemboom, zo lijkt het wel. En dat is ook zo: de dandelion tree groeit alleen op Madeira. Alle paden leiden naar de ‘madre’, de moeder, de bron van de levada.

Wandelen op hoogte

Ik ben blij dat ik warme kleding en goede schoenen aan heb, want het pad is af toe best glad en is op sommige stukken smal of ligt bezaaid met stenen. Omdat we op hoogte lopen, boven de duizend meter, is het vochtig, mistig en gevoelig kouder dan in het warme dal waar we vandaan komen. Maar niet minder mooi. Deze vermomde vulkaan veroverde eeuwen geleden de harten van de Portugezen. En dat snap ik helemaal. Madeira is een eiland waar bruut natuurschoon en kleurrijke bloemenpracht perfect samenkomen.

Things to do op Madeira

Eén ding kan je niet doen op Madeira: op het strand liggen. Op twee kunstmatige stranden na, is de kust te grillig en ruig om je handdoekje neer te leggen. Maar vervelen is onmogelijk op het eiland.

Zwemmen in een natuurlijk zwembad

Madeira heeft een aantal natuurlijke zwembaden. Bij Porto Moniz en de hoofdstad Funchal liggen door erosie uitgeholde rotsen die zo groot zijn, dat je er in kunt zwemmen.

Wandelen

De mooiste wandelingen maak je langs een van de vele levada’s. Deze bewegwijzerde wandelingen kun je op eigen gelegenheid maken of met een gids. Een van de levadawandelingen gaat langs maar liefst 25 watervallen. Met een gids van Madeira Experience Tours kun je ook gaan klimmen, canyoning en mountainbiken.

Jeepsafari

Met een gehuurde jeep kom je op de ruige plekken van Madeira. De gidsen van Discovery Island Madeira halen je ’s ochtends vroeg op, om je naar een plek te brengen waar je het mooiste uitzicht op de zonsopkomst te hebben. Als de mist en wolken geen roet in het eten gooien. Ook kom je langs mooie uitkijkpunten zoals Fanal (noordwesten), Porto Moniz (noordpunt), Ponta do Rosto en Ponta São Lorenzo (oostpunt).

Dolfijnen en walvissen spotten

Madeira ligt in de Atlantische Oceaan op een plek waar dolfijnen en walvissen graag vertoeven. Je hoeft maar tien minuten te varen met een ribboot/zodiac van Rota dos Cetáceos om de eerste dolfijnen te spotten.  Met een beetje mazzel zie je ook walvissen.

Lavatunnels São Vicente

Een bezoek aan de lavatunnels van São Vicente mag niet ontbreken als je op Madeira bent. Onder leiding van een gids wandel je de letterlijk door een natuurlijk tunnel waar ooit de lava doorheen stroomde.

Funchal

De hoofdstad van Madeira is prima wandelend te verkennen. Populaire spots in de stad zijn de markt en Rue Santa Anna, een straatje met veel eettentjes en allerlei streetart. Pak de kabelbaan naar boven en bezoek daar Monte Palace, een gigantische botanische tuin.

Tobbogan Carreiros do Monte

Oftewel: sleetje rijden zonder sneeuw. Vroeger lieten de rijke dames zich met een soort sleetje de berg naar beneden af rijden. Deze carreiros do monte bestaan nog steeds, alleen vervoeren ze nu geen rijke dames meer, maar toeristen. En hoewel het toeristisch is, is het een bijzondere ervaring. En sowieso een handige manier om weer beneden te komen.

Madeira

Portugees eiland in de Atlantische Oceaan
Hoofdstad: Funchal
Aantal inwoners: 270.000
Taal: Portugees
Valuta: euro
Klimaat: subtropisch (hou er rekening mee dat het in het noorden een stuk frisser is dan het zuiden)

‘Gevaarlijk vliegveld’

Ik vloog met TAP via Lissabon naar Madeira. Wist je dat het vliegveld van Madeira een van de gevaarlijkste ter wereld is? Dat komt onder meer door de ligging pal aan zee en de verraderlijke winden. Ik maakte deze video van de – overigens rustige – landing.