Denk je dat we in Nederland kaaskoppen zijn, er is altijd baas boven baas. Beter gezegd: kaas boven kaas. In Zwitserland ontkom je er niet aan. Ik ging op kaas-expeditie in het Alpenland.

Net buiten het dorp Engelberg, in het kanton Obwalden, ten zuiden van Luzern, nemen we de kabelbaan naar de Fürenalp. Een rood bakje brengt ons een flink eind op weg naar 1850 meter, de top van deze berg. Het is rustig hier. Geen skiërs te bekennen, een enkele tourskiër uitgezonderd. Hier zijn wandelaars de baas. Met ‘tennisrackets’ onder je schoenen kun je de witte wereld hier verkennen. En een fraaie wereld is het, daar hoef je echt niet kilometers door sneeuw voor te ploegen om dat te zien. Wij komen hier voor iets anders. Iets met een slee en kaas. Fondueschlitten. Bedacht door de uitbaters van het restaurant op deze berg. Door coronamaatregelen mochten ze geen gasten meer ontvangen. Hoe organiseer je dan een fonduemaaltijd?

De eenvoud van de oplossing is geniaal. Je zet een houten bak op een slee, vult hem met een fonduestel met nog een nog te smelten kaasmix, een fles wijn, brood, bestek, glazen, servetten, lucifers en een tafelkleedje en laat je gasten zelf een plekje ergens op de berg uitzoeken. Helemaal coronaproof. Hoewel de maatregelen alweer versoepeld zijn, blijft het restaurant fondueschlitten aanbieden wegens te leuk. Want coronaproof kun je ook vertalen naar: überromantisch. Zo komen dankzij de coronacrisis ook mooie dingen tot stand.

Kwartiertje kaas-roeren

En zo liepen we dus een – best zware – slee omhoog te trekken, de berg op. Expeditie kaasfondue is van start gegaan. Na een half uurtje zweten vinden we het wel mooi geweest. We pakken we de bak uit, die omgekeerd als tafeltje dient. We steken de brander aan en zetten de fonduepan met daarin de Zwitserse kaasmix op het vuur. Het ziet er een beetje vreemd uit, die klont kaas, maar schijn bedriegt. Het is een verfijnd melange van de beste Zwitserse kaas, grof geraspt, witte wijn en knoflook. Een stief kwartiertje roeren verder begint de kaas eindelijk te smelten. Daar zitten we. Op een slee, omringd door de Zwitserse Alpen, in de zon, goddelijke stukjes breekbrood te dopen in de al even goddelijke kaasfondue. Over het gebrek aan voedingswaarde hoor je ons niet. Dit is Zwitserland in optima forma.

Tot op de bodem leeg

De kaas is afkomstig van een kaasmakerij uit Engelberg. Die gaan we straks nog met een bezoekje verblijden. De fonduepan gaat helemaal leeg, zelfs het aangekoekte deel – de  Kruste, ook wel Grossmutter of religieuse genoemd, omdat het zo hemels lekker is –  wordt nog uitgeschraapt. Als ook de fles wijn leeg is en het gezicht al aardig aan het verkleuren is door de zon, pakken we de spullen weer in. Met een beetje kunst en vliegwerk lukt het ons zelf ook nog op de slee te zitten. En zo roetsjen we naar beneden. Als de sleeën weer zijn ingeleverd pakken we nog een Rivella op het terras van restaurant Fürenalp voordat we weer in het rode bakje naar beneden gaan, verder op expeditie, op zoek naar die ene kaasfonduekaas.

Kaas in kloosterbel-vorm

Na wat heen en weer vragen vinden we de enige Käserei in het dorp, gevestigd in het klooster van Engelberg. De 31-jarige Walter Grob is geen monnik, maar sinds 2017 de eigenaar van dit kaasfabriekje annex winkel in een vleugel van het ruim negenhonderd jaar oude klooster. Hij is niet de eerste kaas’boer’: in het klooster wordt al meer dan honderd jaar kaas gefabriceerd, gemaakt van melk afkomstig van de koeien die in de Alpenweiden van Engelberg grazen. Naast een winkel waar je tientallen verschillende soorten kaas uit de regio en daarbuiten en bijbehorende attributen kunt kopen, kun je met eigen ogen zien hoe de kaas gemaakt wordt. Walter Grob toont zijn producten met trots en vertelt vol passie over zijn Käserei.

We ontkomen er niet aan: onze smaakpapillen worden tijdens deze expeditie wederom op de proef gesteld. Alle lokale kaasjes passeren de revue, onder meer de Engelberger Klosterglocke, een milde brie in de vorm van een kloosterbel. De winkel is een waar kaaswalhallah waar ook mijn favoriete kaasfonduemix verkocht wordt. Na een uurtje ronddwalen, verlaat ik het klooster met een kapitaal aan kaas. De bak kaasfonduemix, oude Zwitserse kaas, Klosterglocke en Vacherin Mont d’Or passen nog maar nét in de koffer. Tijd voor het laatste deel van deze expeditie: de kaas heelhuids thuis zien te krijgen. Als ik de koffer na een dag reizen openmaak, komt de geur van Zwitserland me tegemoet. Gelukkig zijn alle verpakkingen nog heel. Maar niet voor lang. Daar ben ik toch teveel kaaskop voor.

Swiss Travel Pass

Het spoornetwerk in Zwitserland is bijzonder uitgebreid. Met de trein door het land reizen is sowieso een belevenis. Er gaat letterlijk geen berg te hoog voor Die Zentralbahn (de Zwitserse NS). Met de Swiss Travel Pass kom je het hele land door. De pas is namelijk geldig in trein, bus en boot, dus in al het openbaar vervoer. Ook biedt de pas toegang tot ruim vijfhonderd musea in het land. Kinderen tot 16 jaar reizen gratis met ouder(s). Kosten (prijsniveau 2022): vanaf 156 euro p.p. (16-25 jaar, 3 dagen, 2^e klas) en 220 euro p.p. (25+’ers, 3 dagen, 2^e klas).

Foto (c) Zentralbahn-ag-simonkim

Luzern – Zwitserland

Vanaf vliegveld annex treinstation Zürich reis je eenvoudig met de trein naar verschillende wintersportgebieden in de regio. Ik reisde via Luzern naar Engelberg. Ik keek een dag rond in Luzern, dat strategisch aan het Vierwoudenstrekenmeer en rivier de Reuss ligt. Een dagje rondslenteren door het oude centrum van de stad levert gegarandeerd mooie plaatjes op. De oude panden met de fraaie uithangborden rondom de Weinmarkt, de beroemde houten brug met oude vuurtoren over rivier de Reuss, de talloze fonteinen waar je drinkwater kunt tappen dat zo van berg Pilatus afkomstig is.

Neem vooral ook een kijkje in de kerk en bij het treinstation. De opvallende façade is een ontwerp van de Spaanse architect Santiago Calatrava. In het land van Zwitserse precisie ontbreken de klokken natuurlijk niet. De oudste klok van Luzern is vijfhonderd jaar. Als enige mag deze klok één minuut voor lopen op de andere klokken in de stad, die – uiteraard – de exacte tijd aangeven. Do as locals do en boek een boottocht over het tweehonderdveertig meter diepe meer. Grote kans dat je tussen Zwitsers zit, want die vormen de hoofdmoot van de passagiers. Een tocht met een van de boten van Lake Lucerne Navigation Company zit inbegrepen bij de Swiss Travel Pass.

TIP Hiken met husky’s

Natuurlijk is het prima skiën en snowboarden in de Zwitserse Alpen. Wie de bergen bij Engelberg op een andere manier wil ontdekken en wat calorieën van de overdaad aan kaas er af wil trainen, boekt Katrin Benz en haar Siberische husky’s Nanook een Chinook voor een hike door de Alpen. Ze brengen je op plekken waar je geen mens tegenkomt en waar de stilte oorverdovend en de natuur overweldigend is.

TIP Hoogste hangbrug van Europa

Niet te missen als je in de omgeving van Engelberg bent: de Titlis. Je bereikt de top van deze hoogste berg van het kanton Obwalden (3238 meter) in een ronddraaiende gondel, rotair genoemd. Wie geen hoogtevrees heeft, loopt vervolgens over de hoogste hangbrug van Europa.

Typisch Zwitsers – meer dan kaas alleen

Klokken, horloges, kaas, officiersmessen: allemaal ‘cultureel erfgoed’ uit Zwitserland. Ook typerend: chocolade. Twee merken zijn niet te missen: Toblerone en Lindt. Toblerone is te herkennen aan de driekantige verpakking met daarin chocolade met honing en amandelnoga. De Matterhorn prijkt boven het logo en stond ‘model’ voor de typische vorm van de chocoladereep. Lindt kennen we in Nederland van de gouden chocoladehaasjes met rode strik die rond Pasen in de supermarkt verschijnen. Chocoladeliefhebbers die van stevig houden gaan voor de donkere Excellence-repen. Fans van zacht kiezen juist de Lindor-ballen die smelten in je mond.

Praktische info over Zwitserland

• In Zwitserland betaal je met de Zwitserse frank (CHF).
• De afkorting CH (o.a. te zien op Zwitserse nummerplaten en in de extensie van websites) staat voor Confederatio Helvetica.
• De kaasfondue per slee is te boeken bij restaurant Fürenalp in Engelberg en kost 75 euro voor 2 personen. Inclusief wijn en brood.
• SWISS vliegt dagelijks van Amsterdam naar Zürich.

LEESTIP: De langzaamste trein ter wereld rijdt in Zwitserland.

Meer culi?
Het bier van Leuven
Zelf Japans koken