Grens Oost-Groningen en Ostfriesland, Duitsland. Klinkt als Verweggistan. Valt heel erg mee. Dit misschien wel meest vergeten stukje Nederland heeft iets bijzonders te bieden. Uitgestrekte landerijen, zover het oog reikt. In het voorjaar ondergaat dit landschap een totale metamorfose; de bruine en groene velden veranderen voor een paar weken in een zonnige wereld. De lente is het perfecte moment om het koolzaad in het gele oosten te kunnen zien, horen en ruiken.

Koolzaad in Groningen

Koolzaad (Brassica napus) bloeit slechts een paar weken per jaar. Zo ongeveer tussen april en juni. Ergens in mei komen de eerste velden voorzichtig in bloei. Wie goed timet en een mooie dag in mei of begin juni uitkiest, heeft deze gele wereld op de grens van Oost-Groningen en Ostfriesland bijna helemaal voor zichzelf. Want hoe indrukwekkend het gebied ook is, je kunt hier eindeloos fietsen, wandelen of skeeleren zonder een mens tegen te komen. Een nog onontdekt stukje Nederland/Duitsland.

Fietsen door een gele wereld (en verder)

Op internet zijn diverse fietsroutes door het koolzaad te vinden. Maar zelf op pad gaan en de mooiste velden ontdekken, is veel avontuurlijker. Tussen al die koolzaadvelden liggen bovendien plaatsen die de moeite waard zijn om even af te stappen. Een route waarbij ook door de dorpjes van het Oostgroninger Oldambt en langs de grens met Ostfriesland wordt gefietst, is: Bad Nieuweschans, Bellingwolde, Oudeschans, Klein Ulsda, Beerta, Finsterwolde, Ganzedijk, Hongerige Wolf, Nieuw Statenzijl en via de Stadspolder en Kroonpolder langs de Westerwoldse Aa weer terug naar Bad Nieuweschans. Deze route is zo’n veertig kilometer lang.

Net over de grens

Maar er zijn nog tal van andere routes te ontdekken. Net over de grens bij Bad Nieuweschans of bij Nieuw Statenzijl, is de Ostfriese wereld net zo geel, net zo rustig en net zo gemoedelijk als in Oost-Groningen. En wie wat verder doortrapt, fietst langs het wad zo tegen de monding van de Eems aan. Koolzaad zul je hier niet veel meer zien, maar via een mooi fietspad langs de Eems daalt de fietser af naar het zuiden, waar havenplaatsjes zoals Ditzum en Weener en het charmante Leer liggen te wachten om ontdekt te worden. In Leer moeten een wandeling over de Wilhelm Klopp Promenade langs het water in het stadscentrum en een bezoek aan landgoed Evenburg aan de zuidoostkant van de stad zeker op het lijstje van de bezoeker staan.

Wie wat meer tijd heeft, kan in een paar dagen de Internationale Dollardroute volgen, die door Oost-Groningen en Ostfriesland voert. De route is maar liefst 180 kilometer lang en voert door koolzaadvelden, langs en over water en door landerijen en mooie natuurgebieden, maar brengt de bezoeker ook door bijzondere dorpen en steden.

Moin moin

Ostfriesland lijkt veel op het Friese en Groninger landschap. Met veel landerijen en polders, her en der boerderijen en dorpjes en aan de kust kwelders, het wad en waddeneilanden. Alleen de kleur van de huizen is anders: baksteenrood. Het zijn de erfstukken van de baksteen- en dakpannenfabrieken die vroeger een belangrijke rol in de regionale economie speelden. Rijdend door Ostfriesland kom je voor Noorderlingen bekend klinkende namen tegen: Ditzum, Hatzum, Wirdum, Loppersum. De fietspaden zijn – net als in Nederland – goed verzorgd en de bewegwijzering is over het algemeen prima. Ook de manier van groeten in Ostfriesland is herkenbaar: moin moin! De groet houdt het midden tussen het Friese hoi en Groninger moi. Hoeveel overeenkomsten ook, ‘koolzaad’ is in het Duits een totaal ander woord: Raps.

Wat is koolzaad en wat kun je ermee?

Of het nu koolzaad of Raps is, de boeren in het gele oosten verbouwen het gewas om dezelfde reden: het is erg veelzijdig. De vrouwelijke koolzaadplanten dragen de ‘peulen’ waar de ronde zwarte zaadjes in zitten. Die zaadjes bevatten de eiwitrijke koolzaadolie. Deze olie is van vele markten thuis: je kunt ermee bakken, een auto erop laten lopen en je ermee wassen. Als brandstof is koolzaadolie in Nederland nog niet echt doorgedrongen. Een auto laten lopen op puur plantaardige olie vergt een kostbare aanpassing aan de motor. Duitsland echter telt al honderden oliemolens waar ze op professionele wijze milieuvriendelijke koolzaadolie fabriceren. De olie kan ook in de keuken gebruikt worden om te bakken of braden. Daarnaast wordt de koolzaadolie verwerkt in zeep en andere cosmetische producten.

Hypnotiserend effect

Praktisch gezien is koolzaad dus een veelzijdig gewas. Daarnaast ziet het er ook nog eens geweldig uit en ruikt het heel lekker, die eindeloze velden vol gele bloemen. Maar het mooie van koolzaad is: je kunt het ook horen. Duizenden, tienduizenden bijen gonzen door de planten, op zoek naar de lekkernijen die het koolzaad biedt. Ze zorgen daarmee ook voor de broodnodige bestuiving. De bijen wonen in een van de vele bijenkasten die je overal tussen het koolzaad ziet staan. Daar worden heel wat kilootjes heldere, diepgele en zachtzoete koolzaadhoning gefabriceerd. Onderweg kun je op diverse plekken aan de weg of bij een boerderij deze honing kopen.

Zen tussen het koolzaad

Het loont de moeite om af en toe even stil te staan tussen de koolzaadvelden en de ogen te sluiten. Het gezoem van de bijen en de bedwelmende geur van de bloemen zorgen voor een rustgevend, bijna hypnotiserend effect: zen in het gele oosten.

Fietsen en wandelen in Groningen en omgeving

De provincie Groningen is aangesloten op het fiets- en wandelknooppuntennetwerk.
Meer informatie over de Internationale Dollardroute
Meer informatie over fietsen in Ostfriesland

PS – Wist je dat koolzaad een broertje heeft?

PS 2: Ook het noorden van Groningen is de moeite waard! Check deze beelden 🙂 Of vlieg een stukje mee over de tulpenvelden van Groningen. Tulpen in Groningen? Ja mien jong, zouden ze in ‘Grunning’ zeggen.